Từ góc độ xã hội ,Đạo Mẫu là một hiện tượng sinh hoạt tín ngưỡng -văn hóa đang diễn ra một cách sống động trong đời sống hàng ngày của nhân dân,nó đáp ứng yêu cầu không phải chỉ đời sống tâm linh mà còn cả đời sống nghệ thuật .Thực ra ,linh cảm và mỹ cảm không tách rời nhau mà gắn bó mật thiết ,cái nọ là tiền đề cho sự nảy nở và tồn tại của cái kia .
Đến với Mẫu ,thường những điều cầu mong ,ước vọng của mỗi người không giống nhau .Họ có thể trực tiếp thông qua nghi lễ và các lời cầu khẩn của mình ,nhưng cũng có khi phải qua các ông đồng ,bà đồng để giao tiếp với Thánh Mẫu. Ngược lại Mẫu là một biểu tượng được dân gian gắn cho một quyền uy và khả năng siêu phàm ,có thể cứu hộ độ trì cho muôn vạn chúng sinh với những nỗi niềm và vận hạn khác nhau ,tạo nên một công đồng ,sự cảm thông cộng đồng .Bởi thế sinh hoạt nghi lễ bao giờ cũng là sinh hoạt cộng đồng ,dù đó là những buổi hầu bóng của một cá nhân nào đó hay là những ngày hội lớn vào dịp tháng Ba ,tháng Tám ,lôi cuốn hàng vạn con người với không khí hành hương rạo rực phấn chấn.
Đến với Mẫu ,con người không chỉ có sự đồng cảm về biểu tượng chung ,mà còn có niềm cộng cảm về giá trị văn hóa .Một cuộc hành hương của các tín đồ ,đệ tử tới các đền phủ thờ Mẫu với những cảnh sắc thiên nhiên sơn thủy kỳ thú cũng đã giúp mỗi con người trút đi bao nỗi nhọc nhằn thường nhật ,gắn kết con người lại với tự nhiên .Ngắm nhìn các kiến trúc thờ cúng kỳ thú ,những tranh tượng thờ cúng uy nghi ,lộng lẫy,những bộ khăn áo sang trọng ,sặc sỡ ,nghe những điệu hát chầu văn lúc mượt mà huyền ảo ,lúc dập dồn sống động làm nền cho những điệu múa bóng ,múa hầu đồng ,múa chầu ,tạo nên những cảm xúc khó quên trong ký ức con người.
Tâm linh và văn hóa cùng hòa quyện với nhau trong mọi sinh hoạt thơ Mẫu ,nó đáp ứng nhu cầu tâm linh và mỹ cảm vốn là những nhu cầu vĩnh hằng của con người . Y thức gắn bó với cội nguồn ,tình yêu quê hương xứ sở,sự gắn bó cộng đồng ,truyền thống ,các giá trị văn hóa nghệ thuật đã tích hợp quanh tín ngưỡng này ......
PHƯƠNG DUNG SƯU TẦM